Koolhydraten zijn de makkelijkst beschikbare brandstof voor je lichaamscellen. Van alles wat je eet, gebruikt het lichaam altijd eerst de koolhydraten (of de alcohol). Koolhydraten die niet direct door het lichaam gebruikt worden, worden opgeslagen in de vorm van lichaamsvet. Andersom geldt dat ook: je lichaamsvet wordt niet gebruikt als brandstof zolang er koolhydraten aanwezig zijn. Je wordt dus niet alleen te dik van het eten van te veel vet, maar vooral ook door het eten van te veel (snelle) koolhydraten, zoals suiker. Doordat koolhydraten gemakkelijk worden opgenomen blijven ze relatief kort in je maagdarmkanaal en verzadigen ze minder goed dan vetten en eiwitten. Dat maakt dat je snel geneigd bent om meer te eten van producten met veel (snelle) koolhydraten. Inmiddels zijn we in onze moderne westerse wereld een beetje doorgeslagen met het eten van koolhydraten…
Koolhydraten komen in onze voeding voor als suiker en zetmeel. Voedingsvezels zijn ook koolhydraten, maar omdat ze niet verteerd worden en daardoor een ander effect hebben op onze gezondheid, bespreken we de voedingsvezels apart.
Suikers: hoge pieken, diepe dalen
Suikers bestaan uit slechts één of twee suikermoleculen. Hierdoor kan je lichaam ze heel gemakkelijk opnemen in het bloed en kost het nauwelijks energie om ze af te breken. Het gevolg hiervan is een hele snelle stijging van je bloedsuikerspiegel. Hoe hoger je bloedsuikerspiegel wordt, hoe meer insuline je lichaam gaat aanmaken. Insuline zorgt ervoor dat de suiker in je bloed (glucose) kan worden opgenomen in je cellen, om daar te dienen als energiebron of om opgeslagen te worden als vet. Hoe meer suikers je eet, hoe meer insuline je lichaam aanmaakt en hoe meer vet je op zult slaan.
Die overdosis insuline heeft nog een ander naar effect. Zo’n anderhalf tot twee uur na de maaltijd zal je bloedsuikerspiegel door het hoge insulinepeil flink dalen. Dat zorgt voor een sterk en onaangenaam hongergevoel. Soms voel je je zelfs onwel, slap, chagrijnig of trillerig. Hierdoor krijg je een onbedwingbare honger naar voedingsmiddelen met veel snelle koolhydraten. En zo begint de hele cyclus weer opnieuw. Je komt terecht in een vicieuze cirkel van overmatig eten. Wij noemen dit ook wel de dikmaakcirkel.
Turbosuiker
Suikers komen vooral voor in bewerkte producten, zoals koek (ook in eierkoeken en ontbijtkoeken), snoep en vruchtensappen. Maar ze zijn ook van nature aanwezig in melkproducten en fruit.
Als suikers zijn opgelost in een vloeistof, bijvoorbeeld in frisdranken, worden ze nóg sneller opgenomen. Op die manier creëer je als het ware een turbosuiker, waardoor je een enorme piek in je bloedsuikerspiegel krijgt. Met als gevolg dat je direct in de vicieuze dikmaakcirkel belandt.
Maximaal zes klontjes suiker per dag
Voorheen werd geadviseerd om niet meer dan twaalf klontjes suiker per dag te eten. Dit advies is inmiddels drastisch verlaagd naar maximaal zes klontjes per dag.
Zes klontjes suiker: dat lijkt misschien nog best veel. Maar dit is inclusief de suikers die aan levensmiddelen zijn toegevoegd (die je dus niet ziet) én de natuurlijke suikers uit fruitsappen en honing. Dus ook als je geen suiker in je thee of koffie gebruikt en matig bent met snoep kun je te veel suiker binnen krijgen.
Uit de voedselconsumptiepeiling blijkt dat we gemiddeld wel 30,5 klontjes suiker per dag eten! Hiervan bestaan achttien klontjes uit toegevoegde suikers. We krijgen dus ruim vijf keer zo veel toegevoegde suikers binnen als goed voor ons is! Verderop in dit hoofdstuk geven we je tips voor het verminderen van je suikerinname.
Zetmeel: overdaad schaadt
Zetmeel bestaat uit lange ketens glucosemoleculen. Deze ketens kunnen niet opgenomen worden door de darmwand, dus splitst je lichaam ze in losse glucosemoleculen. Hierdoor stijgt je bloedsuikerspiegel langzamer dan wanneer je suiker eet. Maar ook hier geldt: bij een te grote inname van zetmeelrijke voedingsmiddelen, zoals brood, aardappels, pasta, crackers en ontbijtgranen slaat je lichaam dit op als vet en is de kans groot dat je in de dikmaakcirkel belandt.
De dooreetfactor
Hoe meer een voedingsmiddel is bewerkt, hoe sneller de koolhydraten opgenomen worden en hoe groter de kans is dat je ze opslaat als vet. Ook stijgt bij bewerkte voedingsmiddelen de dooreetfactor enorm. Van witbrood bijvoorbeeld blijf je gemakkelijk dooreten, bij volkorenbrood is dit al een stuk minder. Dit geldt ook voor witte rijst in vergelijking met zilvervliesrijst. Dit heeft onder andere te maken met de aanwezigheid van voedingsvezels.
Voorkomen is beter dan genezen
De inname van te veel koolhydraten zorgt er niet alleen voor dat we meer gaan eten en aankomen, maar het verhoogt ook de kans op ziektes, zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en dementie. Dementie wordt daarom tegenwoordig al aangeduid als diabetes type 3! Daarnaast zorgen koolhydraten ook voor een versnelde veroudering: doordat de eiwitten in onze huid versuikeren, verslapt je huid en krijg je sneller rimpels. Voldoende redenen dus om verstandig om te gaan met koolhydraten. Vooral met bewerkte (geraffineerde) koolhydraten.
Dit is een fragment uit mijn boek ‘Nu afvallen en nooit meer aankomen’.
Wil je meer lezen?
